Endometrium Kanseri, gelişmiş ülkelerde en sık rastlanan jinekolojik kanserdir. Sıklıkla postmenopozal kadınlarda görülür. En iyi prognozlu jinekolojik kanserlerdir.
Endometrial kanser için risk faktörleri
|
Nulliparite |
Doğum kontrol hapları |
Obezite |
Progesteron içeren hormon replasman tedavileri |
Geç menopoz |
Doğurganlık |
Diyabet |
Emzirme |
Karşılanmamış östrojen |
Fiziksel aktivite |
Tamoksifen (2-3 kat risk artışı) |
Sigara |
Atipik endometrial hiperplazi (riski en çok artıran) |
Lynch II Sendromu |
Endometrium kanserinde risk azaltan faktörler; multiparite, kombine oral kontraseptifler (KOK), progesteron içeren rahim içi araç ve sigaradır.
Histopatolojik tiplendirme
|
|
– Endometrioid adenokarsinom (En sık görülen) |
|
|
|
Skuamöz |
|
Villoglandüler |
|
Sekretuar |
|
– Musinöz |
– Seröz |
– Berrak hücreli |
– Skumöz (en nadir) |
– Nöroendokrin |
– Andiferansiye |
Tanı ve Tarama
|
|
Asemptomatik kadınların taranmasında kullanılan bir yöntem yoktur. Ancak yüksek riskli kadınlarda (postmenopozal tek başına östrojen tedavisi, Lynch Sendromu, PKOS gibi anovulatuar siklus öyküsü olan) tarama yapılmalıdır.
Tamoksifen kullanan ve anormal uterin kanama tarifleyen kadınlardan endometrial biyopsi alınmalıdır. |
Smear ve endometrium kanseri
|
|
Malign hücrelerin smearde bulunma ihtimali %30-50’dir. Smearde anormal endometrial hücrelerin bulunması durumunda endometrium kanseri ihtimali %25’dir. Şüpheli ya da malign hücre saptanması durumunda ileri evre hastalığın eşlik etme olasılığı artar.
Postmenopozol hastalarda smearde endometrial hücrelerin görülmesi durumunda premalign uterin hastalık riski artar. Bu nedenle bu hastalara endometrial örnekleme yapılmalıdır. |
Endometrium kanserinin dışlanması gereken durumlar; |
|
Postmenopozal kanama ve piyometra |
|
Perimenopozol dönemde anormal uterin kanama |
|
Postmenopozol smearda benign endometrial hücreler izlenmesi |
|
Smearda atipik glandüler hücre (>35 yaş) |
|
Endometrial hastalık için risk faktörü olan (anomal uterin kanama, kronik anovulasyon) 35 yaş altı kadınlar |
|
|
|
Klinik
|
|
Hastalar sıklıkla vajinal kanama (sıklıkla postmenopozal dönemde) ile başvururlar. Bu nedenle intermenstrual, uzun süredir mevcut yoğun kanaması olan ya da anovulatuar perimenopozol kadınlar incelenmelidir. |
|
Hastalar uterus büyümesi ya da ekstrauterin yayılıma bağlı olarak pelvik bası ve rahatsızlık hissedebilirler. Bazı hastalarda piyometraya bağlı pürülan vajinal akıntı izlenebilir bu durum kötü prognostik faktördür. |
Evreleme
|
Bu tip kanserde cerrahi evreleme yapılır. Hastalara operasyon öncesi mutlaka fraksiyone küretaj yapılmalıdır. Tomografi ve manyetik rezonans (MR) sıklıkla gerekli değildir. MR sıklıkla fertilite korunması istenen hastalarda myometrial invazyonu göstermesi açısından preoperatif kullanılabilir. |
Endometrium Kanseri Evrelemesi
Evre-I |
Tümör korpus uteride sınırlı |
Evre IA |
Myometrial invazyon yok veya < 1/2 |
Evre IB |
Myometrial invazyon ≥ 1/2 |
Evre-II |
Servikal stromal invazyon var ancak tümör uterusa sınırlı |
Evre-III |
Tümör lokal ve/veya bölgesel olarak yayılım göstermektedir |
Evre IIIA |
Tümör uterusun serozasına ve/veya adnekslere invazyon yapmıştır |
Evre IIIB |
Vajinal ve/veya parametrial invazyon vardır |
Evre IIIC |
Pelvik ve/veya Para-aortik lenf nodu metastazı vardır |
Evre IIIC1 |
(+) pelvik lenf nodu |
Evre IIIC2 |
(+) Para-aortik lenf nodu |
Evre-IV |
Mesane invazyonu ve/veya kalın barsak invazyonu ve/veya uzak metastaz |
Evre IVA |
Mesane ve/veya kalın barsak invazyonu |
Evre IVB |
Uzak metastaz, intraabdominal metastaz ve/veya inguinal lenf nodu metastazı |
Histolojik tipe göre 5 yıllık survey
Endometrioid |
%83.2 |
Adenoskuamöz |
%80.6 |
Müsinöz |
%77 |
Skuamöz |
%68.9 |
Berrak hücreli |
%62.5 |
Seröz |
%52.6 |
Tedavi
|
|
Cerrahi (histerektomi+ bilateral salpingoooferektomi) yapılır. Adneksler eş zamanlı over kanseri riski ve mikroskopik metastaz riski taşıdığı için çıkarılmalıdır. |
Endometirum kanserinde lenfadenektomide gereken cerrahi evreleme endikasyonları;
Grade 3 tümör |
Grade 2 ve >2cm tümör |
Seröz ya da berrak hücreli karsinom |
Servikal tutulum |
Myometrial invazyon >%50 |
Ekstrauterin hastalık |
POSTOPERATİF TEDAVİ:
Adjuvan radyoterapi
Radyoterapi endikasyonları; |
Histerektomi ve bilateral salpingoooferektomi sonrası lokal rekürrensi önlemek için adjuvan |
İzole vajen ya da pelvik rekürrens varlığında |
Masif pelvik veya metastatik hastalıklarda |
İleri derecede servikal stroma tutulumu olan hastalarda preoperatif |
İnoperatif ve vajen tutulumu olan evre 3 hastalarda |
Adjuvan kemoterapi
|
|
Sıklıkla kullanılan ajanlar paklitaksel, doksrubisin ve sisplatindir. İleri evre tümörlerde adjuvan olarak radyoterapi ile birlikte kullanılır. |
Takip
|
|
|
İlk yıl 3 ayda bir, ikinci yıl 4 ayda bir, takip eden üç yıl boyunca ise 6 ayda bir muayene edilmelidir. Hastalara 12 ayda bir akciğer grafisi çekilmelidir. Çünkü asemptomatik rekürrenslerin büyük bir kısmı akciğer grafisi ile tespit edilebilir. |
ERKEN EVRE ENDOMETRİUM KANSERİNDE FERTİLİTE KORUYUCU YAKLAŞIM:
|
|
|
Genç hastalarda endometrial kanser seyrektir. Konservatif tedavi terapötik bir risktir. Hasta seçiminde güvenilir kriterler yoktur. Fertilite koruyucu cerrahi endometriumda myometrial invazyonun olmadığı grade 1 adenokarsinomlarda tercih edilir. |
MOL HİDATİFORM
|
(GESTASYONEL TROFOBLASTİK HASTALIK)
|
Plasental hücrelerden kaynaklanan ve rahim iç duvarına yerleşim gösteren bir durumlur. Normalde gebelik dış zarındaki koruma mekanizması, bölgesel yerleşimi önlemektedir. Fetal dokudan kaynaklanan tek durumdur. Hastalıkta HCG hormon düzeyi yükselir. |
|
Görülme sıklığı: 1-2/1000; 20 yaşın altında ve 40 yaşın üstünde görülme sıklığı artar. |
|
Düşük sosyo-ekonomik düzeyde, proteinden fakir diyette, folik asid eksikliğinde, karoten yetmezliğindegörülme sıklığı artabilir. |
|
Tekrarlama oranı % 1 dir. |
|
Büyük çok sayıda üzüm şeklinde veziküllerin (küçük su kesecekleri) doldurduğu genişlemiş rahim ile karakterize olur. |
|
Mol gebeliğinin boşaltılmasından sonraki haftalar içinde BHCG normal değerine iner. Bu nedenle hastalığın takibinde kullanılır. |
|
Ultrasound incelemesinde izlenen görüntü kar fırtınası görüntüsü olarak adlandırılır, normal gebelik kesesi veya fetus izlenmez.. |
|
Anne ve fetal yapı arasındaki bariyerin boşluklarından bazı hücre ve doku elemanları geçebilir ve nadir de olsa akciğerlere taşınma söz konusu olablir.Bu nedenle incelemeler esnasında akciğer grafisi gerekli ise çekilebilir. |
|
Komplet mol gebelik, organ gelişimi başlamadan önce meydana gelir ve fetal yapılar ayırt edilemez. |
|
Parsiyel mol gebeliği ise, plasenta ve fetus oluşumu sırasında meydana gelir ancak fetal canlanma devam etmez. |
|
Klinikte 2 tip arasında küçük fark vardır, yinede parsiyel mol’de malign sekele daha seyrek rastlanır. |
|
Tanı, histolojik araştırmaya dayanır, yani alınan materyalin patolojik incelemesi ile sonuçlanır. |
|
Tedavi: Rahimin boşaltması ile sağlanır. Boşaltma metodu ne olursa olsun BHCG takibi devam eder. Mol hidatiform boşaltıldıktan sonra haftalık BHCG ölçümleri yapılmalıdır. 3 kez sıfır elde edene dek haftada bir sonrasında BHCG titresi 1 yıl süresince ayda bir bakılır. |
|
Boşaltımdan 1 hafta sonra jinekolojik muayene için çağrılır. Ve devam eden takip programı planlanır. %70 hasta sonraki 60 gün içinde normal HCG seviyesine iner. |
Endometrium kanserinde risk azaltan faktörler; multiparite, kombine oral kontraseptifler (KOK), progesteron içeren rahim içi araç ve sigaradır.
Prof. Dr. Tayfun GÜNGÖR
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı